Chứa nhiều chất độc
TS Phạm Tích Xuân, trưởng phòng Địa hóa, Viện Địa chất cho biết, hoạt động núi lửa là quá trình phun trào magma (chủ yếu là silicat nóng chảy) từ trong lòng đất lên bề mặt trái đất.
Các sản phẩm chính của các hoạt động núi lửa bao gồm: dung nham (silicat nóng chảy có nhiệt độ cao hơn 1.000độC), khí (hơi nước, khí CO2, SO2...), chất rắn, vật liệu vụn (tro, bụi).
Mỗi năm, hoạt động của núi lửa tạo ra 130 - 230 triệu tấn carbon dioxit phát thải vào khí quyển trái đất, tạo ra các hiệu ứng môi trường bất lợi.Núi lửa hoạt động thường gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Các dung nham có thể chảy tràn trên bề mặt hoặc chảy dọc theo các thung lũng tạo thành các dòng dung nham dài tới hàng chục km, khi đông cứng tạo thành đá núi lửa. Tro bụi núi lửa có thể phát tán rất rộng ra xung quanh.
Đây cũng chính là nguyên nhân vì sao khi núi lửa phun trào ở Iceland lại khiến cho châu Âu bị bao phủ bởi tro bụi. Cách đây vài năm, khi núi lửa phun trào ở Indonesia, tro bụi đã bay sang tận Việt Nam.
Núi lửa Iceland
Không những thế, tro bụi có thể rơi xuống tạo thành các lớp vật chất rắn nhiều khi rất dày phủ trên một diện rộng và có thể vùi lấp tất cả. Điều đặc biệt, trong tro bụi chứa khá nhiều chất độc (CO2, SO2, metan...) gây ô nhiễm. Những trận núi lửa lớn có thể ảnh hưởng tới cả khí hậu toàn cầu.
Đôi khi có dấu hiệu báo trước
Hoạt động núi lửa luôn diễn ra bất ngờ, nằm ngoài dự đoán. Nhưng đôi khi, trước khi núi lửa phun trào cũng xuất hiện một vài dấu hiệu như: nhiệt độ nóng lên bất ngờ, phun khí hoặc phun hơi nước lên, các chấn động (động đất). Các dấu hiệu này xảy ra trong một thời gian ngắn thì núi lửa phun trào. Tuy nhiên, cũng có lúc, dấu hiệu này xảy ra cả một thời gian dài mà vẫn không thấy núi lửa hoạt động.
Khói bụi của núi lửa đã ảnh hưởng rất nhiều
Chu kỳ hoạt động của núi lửa không rõ ràng. Có những núi lửa phun trào một lần xong biến mất, có những núi lửa ngủ yên khoảng vài trăm năm thì hoạt động trở lại, điển hình như núi lửa ở Iceland hoạt động trở lại sau gần hai thế kỷ ngủ yên.
Núi lửa có nguy cơ hoạt động ở Việt Nam
Các kết quả nghiên cứu cho thấy, tại Việt Nam, trong giai đoạn tân kiến tạo và hiện đại đã từng có các hoạt động núi lửa mạnh mẽ cả trên đất liền và thềm lục địa. Chính hoạt động núi lửa đã tạo ra một lớp phủ bazan rộng lớn, ước tính trên 23.000km2 tại khu vực Tây Nguyên hiện nay.
Việt Nam có thể phải "hứng" tro bụi từ núi lửa ở nơi khác
Những khu vực có khả năng xảy ra núi lửa ở gần Việt Nam có Philippines và Indonesia. Tại Philippines, núi lửa Taal, hoạt động hầu như không ngừng từ năm 1960 và đã sinh ra một lượng rất lớn dung nham, tro, bụi và bùn. Trên đảo Sumatra (Indonesia) có tới khoảng 30 núi lửa hoạt động. Nếu núi lửa ở những nơi này phun trào, nhiều khả năng, tro bụi sẽ lan sang tới tận Việt Nam.
Trên các khu vực Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đồng Nai... vẫn còn thấy hàng trăm ngọn núi lửa dạng chóp như Hàm Rồng (Pleiku), Núi Chai (Đức Trọng, Lâm Đồng), hoặc hàng loạt các hồ núi lửa như Biển Hồ, Iabang (Pleiku)...Hiện, ở Việt Nam không có núi lửa hoạt động. Nhưng Việt Nam có nhiều tiềm năng về hoạt động núi lửa. Lý do là, trong khoảng 100 năm trở lại đây, hoạt động núi lửa vẫn xuất hiện ở Việt Nam (núi lửa gần đây nhất hoạt động vào năm 1923 ở đảo Tro).
Các kết quả nghiên cứu địa chấn cũng cho thấy sự tồn tại di thường nhiệt khá nông ở khu vực cao nguyên Pleiku (tiềm năng phát sinh các lò magma cho núi lửa). Đặc biệt, lãnh thổ Việt Nam là vùng có các hoạt động kiến tạo hiện đại tích cực (ví dụ như sự dịch chuyển của các đứt gãy trẻ, các hoạt động nhiệt dịch như sự xuất hiện hàng loạt các nguồn nước nóng, đặc biệt là khu vực duyên hải Nam Trung Bộ từ Quảng Ngãi tới Bình Thuận).
Được biết, Việt Nam đã có một số nghiên cứu chi tiết hoạt động núi lửa. Tuy nhiên, các nghiên cứu mang tính chất dự báo thì lại chưa có.
Eyjafjallajokull tiếp tục phun trào
Vệ tinh Terra của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) đã ghi lại được hình ảnh bụi khói tiếp tục bay lên từ núi lửa Eyjafjallajokull của Iceland vào sáng ngày 20/4, khi những cuộn khói bụi này phun lên cao điểm trên không. Máy đo hình ảnh bức xạ quang phổ MODIS trên vệ tinh Terra đã ghi được hình ảnh khói bụi, gồm các phân tử bụi đá cực nhỏ. Bụi khói đã nhạt màu hơn những ngày trước do đang chuyển dịch về phía nam và phía đông của bắc Đại Tây Dương.
Hầu hết các sân bay của nước Anh đã mở cửa trở lại, ngoại trừ một vùng thuộc phía tây bắc Scotland. Tuy nhiên, đại đa số các chuyến bay cho đến sáng ngày 21/4 vẫn bị hoãn. Dịch vụ hàng không dân dụng chưa được phép hoạt động ở các không phận thấp hơn, chủ yếu ở vùng tây bắc Âu, gồm Đan Mạch, Estonia, Ireland, Latvia, Thụy Điển. Hàng không tại một số vùng miền ắc nước Pháp và Đức, cho đến cuối giờ trưa ngày 21/4 vẫn chưa hoạt động trở lại.
Những núi lửa nguy hiểm nhất thế giới
- Campi Flegrei, Italia: Không hoạt động từ năm 1538, nhưng lòng chảo đã dâng lên rồi hạ xuống vài mét nhiều lần trong 2 thế kỷ qua, cho thấy nó chưa bao giờ ngủ yên. Nếu hoạt động trở lại, núi lửa này có thể đe dọa trực tiếp 1 triệu người.
- Santoríni, Hy Lạp: Vụ phun trào xảy ra khoảng 3.600 năm trước được coi là 1 trong 3 vụ phun trào lớn nhất trong lịch sử địa lý thế giới. Một sự kiện tương tự nếu xảy ra lần nữa có thể thay đổi lãnh thổ nhiều đảo trong khu vực.
- Rainier, Mỹ: Một núi lửa khổng lồ nằm gần trung tâm dân cư đông đúc và kinh tế phát triển. Khi hoạt động, nó có thể tạo ra dòng lũ bùn cực lớn, đồng thời làm tan chảy mũ băng hiện bao phủ đỉnh núi, cuốn theo đất đá, đe dọa hàng triệu người.
Các khu vực tập trung núi lửa hoạt động đáng chú ý là:
- Vành đai núi lửa Thái Bình Dương. Đây là vùng hoạt động núi lửa rộng lớn và rất mạnh, trong đó đáng chú ý là các vùng Kamchatka (Nga), Nhật Bản, Philippine, Papua New Guinea, dọc bờ biển phía tây châu Mỹ (Alaska, California (Mỹ), Mehico, Columbia, Chile…).
- Dải núi lửa Địa Trung Hải, trong dải này có nhiều núi lửa đã từng hoạt động rất mạnh như Etna, Vesuvius… Đáng chú ý là các núi lửa ở Italia vẫn đang hoạt động trong thời gian hiện nay.
- Khu vực Đông Phi.
Lan Hoa- Theo Bee