Nhưng theo nhận xét của báo điện tử Deník Referendum.cz, thì nếu như công luận thu nhận thông tin này một cách nghiêm túc và chú ý, thì mới thấy hãng thông tấn nhà nước ČTK làm ăn hết sức cẩu thả.
ČTK tung ra thông tin dựa trên cơ sở báo cáo tình hình thường niên của Bộ Nội vụ, khẳng định rằng năm ngoái số người nhập cư trái phép trên lãnh thổ CH Séc và những trường hợp âm mưu đột nhập trái phép vào lãnh thổ CH Séc tăng lên. Nhưng trên thực tế, thì đây là những con số nói về những trường hợp người ngoại quốc nhập cư trái phép đã bị cảnh sát phát hiện và bắt giữ.
Theo khẳng định của cô Blanka Tollarová từ Tổ chức hỗ trợ người tị nạn, thì báo cáo của Bộ Nội vụ không hề nói tới những gì như vậy. Tollarová lưu ý, rằng bản chất vấn đề không thể cho thấy, chính xác bao nhiêu người nhập cư trái phép hiện nay đang sống tại CH Séc, bởi không thể có thống kê dân số cụ thể được. Chỉ biết đến con số người nhập cư trái phép đã bị phát hiện, bắt giữ. Trong khi đó, theo nhiều ước tính, thì tại CH Séc đang có tới 80 nghìn người ngoại quốc cư trú bất hợp pháp.
Theo lời giải thích của cô Blanka Tollarová, thì nếu như cảnh sát phát hiện và bắt giữ được nhiều người nhập cư trái phép hay tìm cách nhập cư trái phép, thì điều đó không có ý nghĩa gì hơn, là cảnh sát đã và đang kiểm tra nghiêm ngặt hơn mà thôi. Một nữ đồng nghiệp khác từ Tổ chức giúp đỡ người tị nạn, tên là Eva Kaličinská lưu ý, rằng điều này có thể liên quan tới khủng hoảng kinh tế. Những người từng có quyền cư trú hợp pháp, nay không được gia hạn thị thực, giấy phép lao động, nhưng không muốn hồi hương và như vậy họ trở thành người cư trú bất hợp pháp. Điều này cũng phản ánh qua con số người cư trú hợp pháp giảm.
Thông tấn xã ČTK dựa vào báo cáo của Bộ Nội vụ và đưa ra khẳng định, rằng cảnh sát đã bắt giữ tổng cộng 4457 người, trong đó 96% khi đang cư trú bất hợp pháp trên lãnh thổ CH Séc và tỉ lệ còn lại là khi đang vượt biên giới CH Séc trái phép trong khuôn khổ khu vực Schengen, nghĩa là cả tại các phi cảng quốc tế. “Từ báo cáo cho thấy, là CH Séc tiếp tục được người nhập cư trái phép sử dụng như vùng trung chuyển để sang các nước châu Âu khác, mặc dù trong những năm gần đây (CH Séc) cũng được chọn nhằm làm đích đến chủ yếu,“ ČTK viết.
Theo nhận xét của cô Tollarová, thì bản tin của ČTK hoàn toàn bỏ qua trọng tâm vấn đề và (cố tình?) tạo ra cảm giác, rằng người nhập cư bất hợp pháp hình thành nguy cơ đe doạ. Trong khi đó, tuyệt đại đa số họ là những người đã tới CH Séc hợp pháp, nhưng vì nhiều lí do nào đó họ đã không thể tiếp tục gia hạn cư trú.
“Thường gặp nhất là nguyên nhân, nhập cảnh CH Séc với thị thực mà sau đó không thể lựa chọn đổi thành dài hạn,“ Tollarová giải thích. Đó là những người tới bằng thị thực du lịch sau đó đi lao động thông qua môi giới. Những tấm thị thực này không thể gia hạn trên lãnh thổ CH Séc và sau khi thời hạn thị thực kết thúc bắt buộc phải rời khỏi lãnh thổ CH Séc, nếu không họ trở thành người cư trú bất hợp pháp.
Trong khi đó, vấn đề này có thể được giải quyết, nếu như CH Séc làm giống như hàng loạt các nước châu Âu khác, cho phép người ngoại quốc hợp pháp hoá cư trú ngay trên lãnh thổ của mình.
Cái gọi là đối tượng nhập cư bất hợp pháp có thể đẩy những người này ra bên lề cộng đồng xã hội, cực kỳ dễ dàng bị thương tổn, cần phải được giúp đỡ. Họ có thể cư trú ở đây không một thứ giấy tờ tuỳ thân, bởi hộ chiếu nằm trong tay những kẻ môi giới lao động. Hay họ chỉ làm thủ tục thị thực vào Ba Lan, nơi chi phí có thể là rẻ hơn và tận dụng cơ hội đi lại trong khuôn khổ khu vực Schengen.
Theo giải thích của cô Tollarová, thì họ thường là những người muốn ở lại đây một vài năm, lao động kiếm chút tiền rồi hồi hương. Họ có thể trở thành đối tượng bất hợp pháp, ví dụ chỉ bởi vì không có tiền đóng bảo hiểm y tế trước cả một năm như nhà nước Séc đòi hỏi.
Số liệu thống kê của Bộ Nội vụ CH Séc về người nhập cư
Thông tấn xã ČTK trích dẫn từ báo cáo của Bộ Nội vụ cả số liệu thống kê khác nữa. Từ tổng số những người nhập cư bất hợp pháp rơi vào tay cảnh sát, có một phần tư là phụ nữ và 2,5% là trẻ em. Hơn một phần ba người nhập cư bất hợp pháp bị bắt là dân Ukraina, sau đó tới Việt Nam (9%) và Nga (8,5%).
Số người ngoại quốc cư trú hợp pháp tại CH Séc tăng liên tục từ năm 2000 và lần đầu tiên ghi nhận chiều hướng giảm là trong năm ngoái. Hiện trạng này khẳng định quan điểm cho rằng, số người cư trú bất hợp pháp bị cảnh sát bắt được liên quan trực tiếp tới khủng hoảng kinh tế.
Người nước ngoài cư trú hợp pháp tại CH Séc đông nhất là từ Ukraina (131.977), Slovakia (73.446) và Việt Nam (61.126). Bộ Công-Thương thống kê ghi nhận tổng số 87.753 người nước ngoài là doanh nhân. Đông nhất là người Việt Nam (35.590).
Năm ngoái tại CH Séc có 75 trường hợp được chấp nhận qui chế tị nạn, trong đó có 8 công dân Việt Nam. ČTK không nói đến có bao nhiêu đơn xin tị nạn năm ngoái đã được gửi cho cơ quan công quyền hay bao nhiêu đơn đã bị từ chối.
Năm ngoái CH Séc cấp ra 456 nghìn thị thực, ít hơn năm 2008 khoảng 129 nghìn, chủ yếu là cho công dân Nga, Ukraina và Belarus. Các sân bay quốc tế CH Séc năm ngoái đã giải quyết thủ tục xuất nhập cảnh cho 10,8 triệu hành khách, ít hơn năm 2008 gần một phần tư. Cảnh sát cửa khẩu từ chối không cho nhập cảnh 379 người nước ngoài, nhiều hơn gần gấp đôi so với năm 2008.
Câu hỏi vẫn còn để ngỏ, là vì sao (cố tình hay hữu ý) mà ČTK không tìm hiểu so sánh thông tin của Bộ Nội vụ với các số liệu chuyên môn khác và chỉ tung tin dựa vào một nguồn duy nhất?
David Nguyen